Je komt naar Vitorchiano voor een compact middeleeuws centrum dat letterlijk tegen een peperino-rots geplakt lijkt, met smalle stegen, externe trapjes en uitzicht op groene kloven.
Het dorp ligt in de provincie Viterbo (Lazio), op circa 285 m hoogte en op ongeveer 10 km van Viterbo. Vitorchiano maakt deel uit van I Borghi più Belli d’Italia.
Waar ligt Vitorchiano?
Vitorchiano ligt in de Tuscia aan de voet van de Monti Cimini, op een uitstekende rotswand boven de dalen van o.a. de Vezza.
Per auto rij je er snel vanuit Viterbo heen; de afstand is ongeveer 7–10 km afhankelijk van vertrekpunt. Vanaf Rome is het grofweg 90 km noordwaarts.
Wat maakt Vitorchiano bijzonder?
- Peperino: de grijs gespikkelde vulkanische steen bepaalt huizen, bogen en pleinen. De steen is typisch voor dit gebied en werd al in de oudheid gebruikt.
- “Terra fedelissima all’Urbe”: in de middeleeuwen zocht Vitorchiano bescherming bij Rome en mocht het SPQR-symbool voeren. Je ziet verwijzingen op poorten en gevels.
- Ligging: het borgo is “il borgo sospeso“, omdat rots en bebouwing optisch samenvallen boven de ravijnen.
Wat te zien in Vitorchiano
- Porta Romana en de muren: de middeleeuwse zuidmuur met torens uit de 13e–14e eeuw bewaart de toegang tot het hart van het dorp via de Porta Romana.
- Piazza Roma en de Fontana a Fuso: fontein in peperino uit de 13e eeuw, versierd met de symbolen van de vier evangelisten; aan het plein staan het Palazzo Comunale en de Torre dell’Orologio. De toren is circa 16 m hoog en heeft een gewichtsklok uit 1470.
- Chiesa di Santa Maria Assunta: parochiekerk in peperino met roosvenster en gotische campanile; volgens de bronnen in 1533 gewijd.
- Profferli: de typische buitentrappen met klein loggiaatje voor de deur geven het straatbeeld een verticale ritmiek. Let erop in de stegen rond het centrum.
De Moai van Vitorchiano
Net buiten het centrum staat een Moai-beeld van circa 6 m hoog, in 1990 ter plekke in peperino gehouwen door Rapa Nui-ambachtslieden als cultureel project.
De locatie ligt aan de SP 23 della Vezza en kijkt richting het dorp.
Het is een reproductie, geen antiek stuk, en behoort tot de opvallendste curiosa van de Tuscia.
In de buurt: Centro Botanico Moutan en dagtrips
Op zo’n 3 km van het centrum ligt het Centro Botanico Moutan, met op 15 ha de grootste collectie Chinese pioenen ter wereld.
Het bloeiseizoen valt doorgaans tussen maart en mei met speciale openstellingen.
Mooie combinaties voor een dagtocht zijn Villa Lante in Bagnaia en het Sacro Bosco in Bomarzo.
Eten, sfeer en film
De sfeer is ingetogen en lokaal.
Op pleinen en in osterie proef je klassiekers uit de Tuscia.
Leuk weetje: Vitorchiano en omgeving vormden decor voor scènes van “L’armata Brancaleone” van Mario Monicelli.
Praktische tips
- Bereikbaarheid: kom je met de auto, volg vanuit Viterbo de lokale wegen; vanuit Rome is de route via A1/Orte gebruikelijk. Het historisch centrum heeft een ZTL. Parkeer buiten de ZTL en wandel naar binnen.
- Openlucht en trappen: draag comfortabele schoenen. De steegjes en profferli vragen om stabiel schoeisel, zeker bij nat weer.
- Beste periode: lente en najaar voor mild weer; in het voorjaar kun je de pioenen bij Moutan meepakken. Zomers is het levendiger; winterdagen zijn sereen maar kort.
- Afstanden: reken ruwweg 10 km vanaf Viterbo; Bomarzo en Villa Lante liggen allebei op korte rijafstand en zijn goed te combineren.
Waarom jij gaat
Voor de mix van steen en stilte.
Je loopt Vitorchiano binnen door de Porta Romana, kijkt omhoog naar de Torre dell’Orologio, volgt de zigzaggende steegjes en stuit buiten de muren op een polynesische Moai uit 1990.
Alles in een paar straten, met die constante grijze gloed van peperino.